Kapliczki rys historyczny
Kapliczka – to niewielka budowla kultowa, wznoszona przy drogach lub rozdrożach w celach wotywnych, dziękczynnych, obrzędowych itp., w najprostszej formie drewniana skrzynka z obrazem lub rzeźbą – w wersji chrześcijańskiej świątkiem Jezusa, Matki Bożej lub świętego, w wersji rodzimowierczej bóstwa lub przodków. Na ogół mijamy je obojętnie, nie zastanawiamy się nad tym, dlaczego i kto je postawił. Tymczasem każdy przydrożny krzyż czy kapliczka ma własną historię i swego fundatora. Stawiane były w dowód wdzięczności za doznane łaski i dla upamiętnienia ważnych wydarzeń w życiu majętnego fundatora. Wznoszono je też w określonej intencji. Nie lokalizowano ich w miejscach przypadkowych – najczęściej na rozstajach dróg, przy dawnych szlakach drogowych.
Kapliczki zgodnie z zapisami miały chronić przed chorobą, pożarem i powodzią. Powstawały przeważnie w wieku XIX – w latach wojen, głodów i epidemii, które co jakiś czas dziesiątkowały ludność. Kapliczki spełniały ważną funkcję kultową, nie tylko w tych wsiach, w których brakowało kościołów. Przy kapliczkach gromadzono się na nabożeństwa majowe, śpiewano pieśni religijne i odprawiano msze. Stąd wyruszały procesje święcenia pól, czy pokarmów w Wielką Sobotę, niektóre obrzędu kultywowane są również obecnie.
Kapliczki Powiatu Parczewskiego
Kapliczki i krzyże przydrożne stanowią nieodłączny element krajobrazu Powiatu Parczewskiego. Są jej bogactwem i przejawem ludowej pobożności i religijności. Stanowią cząstkę dziedzictwa kulturowego w każdej z 7 gmin powiatu. Kapliczki mają mniej lub bardziej wyszukaną formę. Najczęściej występują w postaci kamiennych słupów zwieńczonych figurą Matki Boskiej lub w formie murowanych słupów z wnękami na gipsowe figurki i obrazki z wizerunkami świętych. Niezwykle okazale prezentuje się kilka kapliczek, które mają postać murowanych domków, z wewnętrznymi ołtarzami i obrazami na ścianach. Kapliczki szczególnie malowniczo wyglądają w maju, kiedy zbierają się przy nich wierni, by odśpiewać pieśni religijne lub odprawić nabożeństwo majowe. Charakterystyczne są miniaturowe kapliczki skrzynkowe, umieszczane na pniach drzew i na drewnianych lub betonowych słupkach – wykonane w formie szafek pokrytych dwuspadowym daszkiem. Na ogół nie posiadają specjalnego zdobnictwa. W środku, umieszczane są obrazki i figurki Matki Boskiej lub Chrystusa np. w Gminie Siemień czy na skraju Parczewa.
Do dziś zachowała się tradycja budowy krzyży i kapliczek przydrożnych. Powstają na prywatnych posesjach, w bezpośrednim sąsiedztwie domów lub w miejscach ogólnie dostępnych. To przejaw wiary i szacunku dla przodków, ale także pozostawienia potomnym śladu po czasach dzisiejszych. Krzyże i kapliczki przydrożne na terenie gminy Tomice, to cenne zabytki kultury stanowiące wielkie osiągnięcie ludowej sztuki sakralnej. Wymagają szczegółowej inwentaryzacji, fachowego opisu, prac konserwatorskich oraz wpisania większości z nich do gminnej ewidencji zabytków.
Gmina Dębowa Kłoda
Bednarzówka
Chmielów
- Figura Jana Nepomucena w Chmielowie
Lubiczyn
Makoszka
Gościniec z Parczewa do Ostrowa
- Kapliczka ze św. Antonim - Gościniec z Parczewa do Ostrowa
FOT: Piotr Antoniewski
Gmina Jabłoń
Jabłoń
- Kapliczka z 1929 r. – Najstarsza istniejąca kapliczka w Jabłoniu, w zamierzeniu budowniczych mająca dawać otuchy i siły rolnikom w pracy. Stojąca przy drodze na łąki i pola. Podczas okupacji pod kapliczką partyzanci mieli miejsce ukrywania broni.
- Klonowa 50, Jabłoń
- Kapliczka Matki Boskiej – pierwotne miejsce pod budowę kościoła. Wybudowana prawdopodobnie za czasów Tomasza hr. Zamoyskiego. Figurę Matki Boskiej sprowadzono ze znanej Warszawskiej firmy Pawła Bitschana. Można przypuszczać, że było to ok. 1900r.
- Tadeusza Kościuszki / ul. Jadwigi Tokarskiej – przy zatoczce autobusowej
- Kapliczka z figurą Matki Boskiej –Ufundowana i wybudowana w 2019 r. przez mieszkańców Jabłonia,
- Jaśminowa – za sklepem Slawex
- Kapliczka różańcowa – miejsce w którym spotykają się mieszkańcy aby odmawiać tzw. Majowe, Czerwcowe i Różaniec.
- Polna – skrzyżowaniu z ul. Zieloną
Dawidy
- Kapliczka w Dawidach – Kapliczka wybudowana w 1949r. z materiałów które pozostały z budowy szkoły. Budowniczym był Zygmunt Trus. Przy tej kapliczce społeczność Dawidów odprawiała nabożeństwa majowe w czasie kiedy nie było dużej kaplicy.
- Przy kaplicy krzyż z 2002r, na pamiątkę misji świętych i ewangelizacji wsi Dawidy.
- Miejsce: skrzyżowanie w centrum wsi.
- Drewniana Kapliczka z obrazkiem Matki Boskiej z Woli Gułowskiej, patronki żołnierzy września 1939 r. Wewnątrz kapliczki znajduje się historia związana z jej powstaniem.
- Miejsce – las Praborek.
- Kapliczka znajduje się administracyjnie do Gminy Wisznice lecz bardzo ściśle graniczy z Gmina Jabłoń. Z tą kapliczką wiąże się piękna i ważna historia opisana przez śp. Ks. Stanisława Dzyra z Dawidów – (opis w załączeniu)
Gęś
- Przydrożna kapliczka z I połowy XIX w. z rzeźbą św. Jana Nepomucena
- Kapliczka z rzeźbą św. Antoniego - Wybudowana w 1903r. Odnowiona w 2019r. przez mieszkańców Gęsi. Upamiętniająca śmierć mieszkańca Gęsi w skutek porażenia piorunem.
- Znajduje się obok domu z numerem 128
- Kapliczka z figurką Matki Boskiej z 1949 r.
- Znajduje się na skrzyżowaniu obok domu z numerem
Kudry
- Kapliczka znajdująca się z centrum wsi z 17 VI 1954r. Kapliczka wybudowana w 1954r. Fundatorem kapliczki był Jan Trubaj. Kapliczka była posadowiona na posesji fundatora.
- Znajduje się przy głównej drodze w Kudrach. W okolicach domu o numerze 25
Puchowa Góra
- Przydrożna kapliczka z wizerunkiem Jezusa Miłosiernego.
- Znajduje się przy głównej drodze w okolicach domu o numerze 21
Wantopol
- Kapliczka ufundowana w prywatnej intencji przez Jana Syryjczyka z Wantopola
- Znajduje się przy głównej drodze w Wantopolu. Obok dom z numerem 28.
Foto: Katarzyna Matczuk
Gmina Milanów
Kopina
Mogiłki
Rudno III
Rudzieniec
Zieleniec
Foto: Gminny Ośrodek Kultury w Milanowie, autor: Jacek Pogorzelec
Parczew
Buradów
- Kapliczka w Buradowie, Kapliczka patrona chorych i cierpiących. Przedstawia ona zakonnika z kapturem trzymającego na ręce dzieciątko Jezus.
Jasionka
- Kapliczka w Jasionce I, przydrożna, murowana wzniesiona (wg mieszkańców) w XVIII/XIX w., poświęcona św. Janowi Nepomucenowi – patronowi szczęśliwej przeprawy przez wodę.
Laski
- Kapliczka w Laskach
Przewłoka
- Kapliczka w Przewłoce. Najstarszy zabytek wsi - kapliczka przydrożna św. Józefa wzniesiona w XVIII-XIX w.
- Figura Marki Boskiej - Welin
- Kapliczka przydrożna – Mariampol
Sowin
- Kapliczka w Sowinie
Wierzbówka
- Kapliczka w Wierzbówce - Lipowa 10
- Kapliczka w Wierzbówce - Lipowa 31a
Zaniówka
- Kapliczka przydrożna w Zaniówce
Gmina Podedwórze
Gmina Siemień
Glinny Stok
Juliopol
- kapliczka w Juliopolu
Siemień
- kapliczka słupowa w Siemieniu
- Kapliczka, Święty Jan Nepomucen w Siemieniu
Gmina Sosnowica
Izabelin
Lejno
Czołoma
Stary Orzechów
- Kapliczka Św. Nepomucena w Starym Orzechowie
- Kapliczka przydrożna w Starym Orzechowie
- Kapliczka św. Jana Gwalberta – patrona leśników
Sosnowica Lasek
FOT: Gminny Ośrodek Kultury w Sosnowicy, autor: Stanisław Waszkiewicz